Palliatieve Zorg in België: Cijfers en Statistieken

Palliatieve zorg is een cruciaal onderdeel van de gezondheidszorg in België. Het biedt verlichting aan patiënten met een levensbedreigende aandoening en focust op de verbetering van hun kwaliteit van leven. In dit artikel worden recente cijfers en statistieken besproken die de huidige staat en uitdagingen van palliatieve zorg in België illustreren.

Behoefte aan Palliatieve Zorg

Elk jaar hebben naar schatting tussen de 44.000 en 82.500 mensen in België palliatieve zorg nodig. Dit omvat patiënten met verschillende aandoeningen, waaronder kanker, hartfalen, dementie en andere ernstige ziekten. De groeiende vraag naar palliatieve zorg is deels te wijten aan de vergrijzende bevolking en een toename van chronische ziekten. In 2023 vertegenwoordigen ouderen een aanzienlijke groep binnen de palliatieve zorg, wat de behoefte aan toegankelijke en passende zorgvoorzieningen benadrukt.

Palliatieve Zorg bij Kankerpatiënten

Kanker blijft een van de belangrijkste redenen voor palliatieve zorg. In 2021 ontving 64% van de terminale kankerpatiënten in België palliatieve zorg, een stijging van 16% ten opzichte van 2008. In Vlaanderen was dit percentage zelfs hoger, met 68% van de terminale kankerpatiënten die palliatieve zorg ontvingen. Deze toename wijst op verbeteringen in het bewustzijn en de beschikbaarheid van zorg, maar laat ook ruimte voor verdere verbetering, aangezien nog altijd een deel van de patiënten geen toegang tot deze zorg krijgt.

Timing van Palliatieve Zorg

Een van de grootste zorgen binnen de palliatieve zorg is de timing. Volgens recente gegevens overleed 15,9% van de terminale kankerpatiënten in België binnen een week na de start van palliatieve zorg. Dit laat zien dat patiënten soms pas laat in hun ziekteproces toegang krijgen tot deze zorg, waardoor ze mogelijk niet ten volle kunnen profiteren van de voordelen ervan. Vroegtijdige toegang tot palliatieve zorg kan bijdragen aan een betere kwaliteit van leven, minder ziekenhuisopnames en zelfs een langere levensduur.

Palliatieve Patiënten in Ziekenhuizen

Volgens de PICT-studie (Palliatieve Zorg Indicatoren Tool) is 21% van de patiënten op niet-gespecialiseerde ziekenhuisafdelingen in België palliatief. Dit betekent dat een aanzienlijk aantal patiënten in ziekenhuizen behoefte heeft aan palliatieve ondersteuning, zelfs buiten de gespecialiseerde palliatieve afdelingen. Deze bevinding benadrukt het belang van palliatieve zorg in verschillende zorgsettings, zoals ziekenhuizen, woonzorgcentra en thuiszorg.

Plaats van Overlijden

Patiënten die palliatieve zorg ontvangen, overlijden op verschillende plaatsen: 

 - 63% overlijdt in het ziekenhuis 

- 23% overlijdt thuis 

- 7% overlijdt in een woonzorgcentrum 

 Deze cijfers laten zien dat een meerderheid van de patiënten in het ziekenhuis overlijdt, terwijl slechts een klein percentage thuis sterft. Het realiseren van meer thuiszorgopties zou patiënten kunnen helpen om hun laatste dagen in hun vertrouwde omgeving door te brengen, wat vaak hun voorkeur heeft.

Regionale Verschillen in Toegang tot Palliatieve Zorg

Er bestaan aanzienlijke regionale verschillen in de toegang tot palliatieve zorg. In Vlaanderen ontving 62% van de kankerpatiënten palliatieve zorg, terwijl dit in Wallonië 50% en in Brussel slechts 49% was. Deze verschillen kunnen het gevolg zijn van diverse factoren, zoals regionale verschillen in zorgstructuren, culturele voorkeuren en beschikbare middelen. Door deze verschillen beter te begrijpen, kunnen beleidsmakers gerichtere verbeteringen implementeren om een gelijkwaardige toegang tot palliatieve zorg te waarborgen.

Euthanasie en Palliatieve Zorg

Euthanasie wordt in België vaak in samenhang met palliatieve zorg toegepast. In 2023 werden 3423 euthanasieaanvragen effectief uitgevoerd en geregistreerd. Deze aanvragen werden uitgevoerd op verschillende locaties: 

- 48,6% vond thuis plaats 

- 32% werd uitgevoerd in ziekenhuizen en palliatieve eenheden 

-17,6% vond plaats in woonzorgcentra 

Deze cijfers wijzen op een toename in de vraag naar zowel palliatieve zorg als euthanasie, en laten zien dat veel patiënten de voorkeur geven aan euthanasie binnen 

Conclusie en Aanbevelingen

De statistieken rond palliatieve zorg in België tonen aan dat deze vorm van zorg een steeds belangrijker onderdeel wordt van de Belgische gezondheidszorg. Er blijft echter ruimte voor verbetering, vooral op het gebied van vroege toegang tot zorg, regionale gelijkheid en de mogelijkheid om in een vertrouwde omgeving te sterven. Beleidsmakers en zorgverleners kunnen deze cijfers benutten om de palliatieve zorg verder te optimaliseren, zodat meer patiënten de juiste zorg op het juiste moment ontvangen.