Zelfdoding neemt toe in België: wat kunnen we eraan doen?

In België sterven er jaarlijks 1800 mensen als gevolg van zelfdoding. Dit komt neer op 5 mensen per dag. Zonder het meetellen van de verdoken zelfdodingen. Een verontrustend aantal, zeker als we weten dat dit ongeveer 1,5 hoger ligt dan het Europese gemiddelde. Vanwaar komt dit? Zijn we dan in België zoveel ongelukkiger? Of liggen hier dieper gewortelde maatschappelijke problemen aan de oorzaak? 

“Een vrijwillige en persoonlijke keuze” 

Tot op vandaag wordt zelfmoord vaak nog gezien als iets waar men vrijwillig voor kiest. En wij als buitenstaanders dus niets aan kunnen veranderen. In sommige gevallen klopt dit ook, maar in de meeste gevallen is dit een foute en vooral jammere opvatting. Zelfmoord is namelijk vaak een gevolg van een aantal zaken die verkeerd lopen. En het is dus een proces dat kan worden gestopt. Het is dus een volledig verkeerd denkbeeld dat er aan zelfmoord niets te doen valt en dat naasten - en de maatschappij in het verlengde - dit zomaar moeten aanvaarden. 

Het beeld dat rond zelfmoord hangt, als een soort van ‘levenslot’ of ‘noodlot’, verdient dus dringend te worden bijgestuurd. Door grote, maar ook door vele kleine initiatieven en investeringen. Vanuit de maatschappij, maar ook vanuit ons als individu. Het komt dus vooral aan op de wil om er iets mee te doen. 

3,8 miljard per jaar verlies aan maatschappelijke waarde 

Een eerste probleem situeert zich in het gebied van de maatschappelijke hulpverlening. Toegang tot instellingen en hulpverleningsdiensten verloopt vandaag vaak nog stroef. Ook bij acute gevallen. Een gevolg van dezelfde denkwijze: aan zelfmoord kunnen we weinig veranderen. Een gemiste kans, zowel voor België als zijn burgers. België verliest namelijk veel maatschappelijk kapitaal als gevolg van zelfdoding. 

Een belangrijk initiatief van de Vlaamse overheid is hier het Vlaamse actieplan Suïcidepreventie, met als doel het aantal zelfdodingen met 20 procent terug te dringen tegen 2020. Dat is goed, maar we moeten verder durven gaan. En zelf ons steentje bijdragen. 

Hoe gaat het? 

Tot op vandaag blijft er een groot taboe hangen rond zelfdoding. Zowel om hiermee zelf naar buiten te komen, als voor de nabestaanden van het slachtoffer. Er blijft een soort van maatschappelijke schaamte hangen rond het thema. De uitdaging ligt er dus in om deze thematiek bespreekbaar te maken. Wanneer we iemand begroeten op straat, vragen we ‘hoe gaat het?’ Vaak antwoorden we spontaan met ‘goed’. Zelfs als het helemaal niet goed gaat. Je hebt enorm veel moed nodig om dit toe te geven, dus blijven we vaak met een masker oplopen. 

Gevoelens zijn niet altijd goed of slecht, maar maken deel uit van het leven en van wie we zijn. Er zijn zoveel mensen die in het verleden een poging ondernemen hebben, maar nu terug op een positieve manier in het leven staan. En deze verhalen moeten we delen we met de wereld. Zo tonen we dat er voor elk probleem een oplossing is. Als gewone mensen kleine, maar buitengewone, dingen doen kan dat al een grote impact hebben.